Bliksem is een krachtig natuurverschijnsel dat ernstige schade kan aanrichten aan gebouwen, infrastructuur en elektronica, variërend van branden tot het uitvallen van systemen. Het is essentieel te begrijpen hoe wetgeving zich verhoudt tot bliksembeveiliging, zoals de verplichting om bliksemafleiders te installeren. Daarnaast speelt overspanningsbeveiliging een cruciale rol in het beschermen van elektronica tegen de gevolgen van blikseminslag. In dit blog bespreken we de wet- en regelgeving rondom bliksembeveiliging.
Wat zijn bliksemafleiders?
Een bliksemafleider is een systeem dat de elektrische lading van een blikseminslag veilig naar de grond afvoert, zonder dat de lading schade veroorzaakt aan een gebouw of andere structuren. Bliksemafleiders bestaan meestal uit een metalen punt op het dak van een gebouw, verbonden met een draad die de lading naar een aardingspunt leidt. Ze spelen een cruciale rol in de bescherming van zowel de fysieke structuur als de elektronica binnen het gebouw.
Bliksembeveiliging en wetgeving in Nederland
In Nederland is bliksembeveiliging niet in alle gevallen verplicht, maar voor bepaalde gebouwen is het wettelijk voorgeschreven. De wetgeving rondom bliksembeveiliging is vooral van toepassing op grotere, complexe gebouwen, zoals industriële gebouwen, ziekenhuizen, datacenters, en openbare gebouwen. Voor dit type gebouwen wordt in de NEN 1010 norm, de regelgeving voor elektrische installaties in Nederland, aangegeven dat bliksembeveiliging noodzakelijk is.
De norm vereist dat deze gebouwen voorzien worden van een bliksemafleidingsinstallatie als ze aan bepaalde criteria voldoen, zoals hoogte, aard van de werkzaamheden of het belang van de continuïteit van de werking van de faciliteit. Het doel is om de veiligheid van mensen en de integriteit van belangrijke infrastructuur te waarborgen.
Wanneer is bliksembeveiliging verplicht?
De verplichting voor bliksembeveiliging geldt voor gebouwen die:
- Hoog en groot zijn, waardoor ze een groter risico lopen op blikseminslag.
- Belangrijke functies vervullen, zoals ziekenhuizen, datacenters, musea of telecom gebouwen, waar het risico van uitval of schade niet te accepteren is.
- Brandgevaarlijke of explosieve stoffen bevatten, zoals fabrieken, magazijnen of tankstations, waar een blikseminslag een brand of ontploffing kan veroorzaken.
In de praktijk wordt de beslissing om een bliksemafleider te installeren vaak genomen na een risicoanalyse. Hierbij wordt gekeken naar de kans op blikseminslag, de aard van het gebouw en de gevolgen van schade. Voor woonhuizen of kleinere commerciële gebouwen geldt de verplichting meestal niet, tenzij het gebouw specifieke risico’s met zich meebrengt.
Wat zijn de gevolgen van niet voldoen aan de wetgeving?
Als gebouwen die onder de wetgeving vallen geen bliksembeveiliging hebben, kan dit leiden tot aanzienlijke risico’s. In het geval van schade door blikseminslag kan de eigenaar van het gebouw aansprakelijk worden gesteld voor de geleden schade. Daarnaast kunnen verzekeringsmaatschappijen de schadeclaims afwijzen als blijkt dat er geen adequate bliksembeveiliging aanwezig was, wat leidt tot aanzienlijke financiële verliezen. Het niet naleven van de wetgeving kan bovendien leiden tot boetes of andere juridische gevolgen.
Bliksembeveiliging en bouwvoorschriften
Naast de NEN 1010-norm kunnen er ook lokale bouwvoorschriften zijn die de installatie van bliksembeveiliging vereisen voor bepaalde typen gebouwen. Het is van belang voor architecten, ingenieurs en bouwbedrijven om op de hoogte te zijn van deze voorschriften en ervoor te zorgen dat alle noodzakelijke maatregelen worden genomen om te voldoen aan de wetgeving.